Charyna - gumowy wąż

inne nazwy: charyna przybrzeżna*, wąż gumowy* 

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskonośne
• Rodzina: Dusiciele
• Gatunek: Charyna(Charina bottae)

Występowanie

Wąż występuje w zachodniej części Stanów Zjednoczonych i południowo-zachodniej Kanadzie, od południowej Kolumbii Brytyjskiej, przez środkowo-zachodnią Kalifornie, odcinki górskie San Bernardino Mountains, San Jacinto Mountains, Tehachapi Mountains, Mount Pinos i Mount. Abel, środkową i południową Nevadę, Utah, po środkowy Wyoming i zachodnią Montanę. Pojedyncze obserwację w stanie Kolorado i Albercie. Gad zamieszkuje wiele różnych typów środowisk, choć zwykle preferuje wilgotne lasy iglaste, liściaste i mieszane, zwykle w pobliżu potoków. Na północy spotykane w górskich lasach, zwykle do 1890 m n.p.m. Nierzadko można jest także spotkać na zakrzewionych wzgórzach, łąkach i skalnych wybrzeżach. Na południowym zasięgu jego siedlisko jest bardziej suche, a nawet mogą być sporadycznie spotykane na terenach pustynnych. Czasami zamieszkują tereny zurbanizowane, zwykle dzikie działki i pasy zieleni.

Ogólny opis

Charyna jest jednym z najmniejszych dusicieli, dorastając przeciętnie do 45-65 cm długości ciała(maksymalnie do 84 cm). Gładka skóra jest często luźna i pomarszczona, dając złudzenie jakoby wąż była gumowa(stąd nazwa wąż gumowy"Rubber boa"). Łuski są małe i gładkie, z wyjątkiem tych na szczycie głowy, które są dosyć duże. Ubarwienie zwykle jednolicie oliwkowozielone, zwykle z jaśniejszą(żółtawą) częścią brzuszną. Głowa węża jest niewielka i tępo zakończona. Ogólna budowa ciała jest krępa. Ogon krótki i tępo zakończony, nieco przypominający głowę węża. W okolicy kloaki występują pazury odbytowe, jako pozostałość po kończynach tylnych.

Dymorfizm płciowy

Słabo zaznaczony. Samice są zwykle większe, natomiast u samców występują lepiej widoczne pazury odbytowe i nieco dłuższy ogon.

Populacja i zagrożenia

Mimo iż prowadzi dosyć skryty tryb życia, to przy odpowiednich warunkach środowiskowych, występuje dosyć często. Przypuszcza się iż jego populacja przekracza 100 tysięcy dorosłych osobników i utrzymuje się na stabilnym poziomie. Jedynie podgatunek Charina bottae umbratica z Południowej Kalifornii może być zagrożony poprzez utratę siedliska i zanieczyszczenia(głównie smog), gdyż jego populacja spadła. Notowany przez IUCN jako niższego ryzyka na wyginięcie.

Pożywienie

Głównie małe ssaki, jak myszy, nornice, ryjówki, młode króliki, a także ptaki, pisklęta, salamandry, jaszczurki, jaja jaszczurek i węży, nietoperze, a czasami niewielkie węże.

Zachowanie

Jest gatunkiem o nocnym trybie życia, najaktywniejszym o świcie i zmierzchu(gatunek zmierzchowy). Dzień zwykle spędza ukryty pod skałami, butwiejącymi kłodami, norach, lub głębokich wąwozach. Jest bardzo dobrym wspinaczem i pływakiem, dlatego bez trudu może dostać się do wypatrzonej ofiary. Do poszukiwania pożywienia służy im narząd Jacobsona i dosyć dobry wzrok. Swoje ofiary zwykle dusi, oplątując się swoim ciałem, a następnie połyka martwą, lub konającą zdobycz. Znany z ataków na większą ilość ofiar jednocześnie(np. pisklęta), oplątując jednocześnie grupkę zwierząt i jedząc po kolei każdego z nich. W odciąganiu uwagi rodziców piskląt służy im ogon przypominający głowę węża. Gad unosi go w górę, a ptaki atakują ogon, dlatego często węże mają wiele blizn na nim. Znosi duże spadki temperatury i potrafi być aktywnym nawet jeśli ciepłota jego ciała spadnie o 7*C . Jest bardzo łagodny w stosunku do ludzi i bez problemu daje się zabrać do rąk. Zapada w letarg zimowy, zwykle pod koniec listopada do marca, zasypiając w podziemnej kryjówce. W razie zagrożenia wpierw próbuj uciec do pobliskiej kryjówki, jeśli to nie pomoże, zwija się ciasno chowając głowę pod spodem ciała, wysuwając ją nieco z boku i unosi ogon, który imituje głowę. Napastnik zwykle zmylony atakuje ogon, dając wężowi czas na ucieczkę. Ostateczną formą obrony jest udawanie martwego i wydzielanie z siebie cuchnącej wydzieliny.

Rozród

Okres godowy przypada wiosną po wybudzeniu się ze snu zimowego. Wpierw budzą się samce, następne samice. W czasie godów samiec stymuluje partnerkę pazurami odbytowymi. Nie zaobserwowano walk między samcami. W czasie kopulacji samiec owija się ciałem wokół samicy. Ciąża trwa przeważnie 103-140 dni, po czym samica rodzi ok. 8-9 żywych młodych, o przeciętnej długości ciała 20 cm i różowej skórze. Dojrzałość płciową uzyskują po 2-3 lata, po uzyskaniu 45 cm długości przez samce i 55 cm przez samice. Zwykle samica może rozmnażać się raz na 4 lata, choć w chłodniejszych rejonach, gdzie sezon aktywności węża jest krótszy, może skrócić się do 2 lat.

Naturalni wrogowie

Głównie szopy, kotofretki, łasice, skunksy, kojoty, dzierzby, jastrzębie, sowy, krukowate i inne węże np. lancetogłów.

Długość życia

Dosyć długowieczny wąż, dożywa ponad 30 lat na wolności i 50 lat w niewoli.

Znaczenie dla człowieka

Czasami trzymany w niewoli, gdyż łatwo się oswaja i wymaga spełnienia niewielu warunków bytowych. Ze względu na swoją łagodność, czasami stosowany przy terapiach leczących ofidiofobie(strach przed wężami).

Ciekawostki

• Hodowla charyny nie jest trudna. W jej otoczeniu temperatura powinna wynosić 25-30*C w dzień, a w nocy 22-25*C, zaś wilgotność utrzymywać się na poziomie 65-75%. Dosyć łatwo rozmnaża się w niewoli, dlatego rzadko można spotkać osobniki z odłowu. Obecnie na polskim rynku dosyć rzadka, w innych krajach w miarę popularny wąż hodowlany.
• Obecnie coraz częściej podgatunek charyny Charina bottae umbratica traktuje się jako osobny gatunek Charina umbratica.
• Charyna jest jednym z dwóch przedstawicieli rodziny dusicieli w Stanach Zjednoczonych, drugim jest boa różany(Lichanura trivirgata, lub Charina trivirgata), czasami klasyfikowany do rodzaju Charina. 
• Jeżeli nie uwzględniać by boa różanego(Charina trivirgata), który obecnie klasyfikowany jest do monotypowego rodzaju Lichanura, oraz spornego gatunku Charina umbratica, rodzaj Charina byłby monotypowy.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Rubber_boa

-http://www.iucnredlist.org/details/62228/0

-http://www.californiaherps.com/snakes/pages/c.bottae.html

-http://fieldguide.mt.gov/speciesDetail.aspx?elcode=ARADA01010

-http://www.burkemuseum.org/blog/northern-rubber-boa

-http://imnh.isu.edu/digitalatlas/bio/reptile/serp/chbo/chbofram.htm